‘Leven en werken in het ritme van de seizoenen’
‘Ieder seizoen heeft zijn eigen ritme, tempo en kleur. Wij mensen zijn daar niet alleen toeschouwer van, maar maken daar ook deel van uit. Wij zijn de belichaming van dat ritme.’
Met deze overtuiging begint de masterclass van Marcel Tjepkema. Als directeur en oprichter van Club Groeneveld is hij bezig met thema’s rond natuur en leiderschap. ‘Ik help mensen en organisaties met ruimte creëren voor bezinning en reflectie. En de natuur is daarbij een leidraad.
Marcel begint zijn lezing met contact maken. Samenzijn, met elkaar zijn is de basis. Daar kan kennis van het leven worden doorgegeven. Ook contact kunnen maken met jezelf is essentieel. Daarvoor gaan de deelnemers op zoek naar de stilte. ‘Vanuit de stilte kan er beweging komen. Vanuit daar gaan er weer dingen groeien.’ De deelnemers worden in een geleide meditatie meegenomen naar die plek waar het stil is. Niet iedereen voelt zich even gemakkelijk met deze opening van de 62ste masterclass. Ogen dicht en met wrijvende handen het lijf wakker maken is niet voor alle deelnemers een dagelijkse activiteit. Toch merk je in de groep een andere energie; de ademhaling is rustiger, iedereen is meer in zichzelf gekeerd. Het is daadwerkelijk stiller. ‘Iets kan alleen ontstaan uit het niets’, zegt Marcel.
Organische volgorde van dingen
Zijn verhaal begint met de natuur. De seizoenen. Het ritme van het jaar. En ook het ritme van de dag, de week en de maand. Dat vinden we als mensen heel normaal. We kijken ernaar, genieten ervan en betrekken het niet op onszelf. En dat is eigenlijk raar. ‘Wij zijn ook natuur. Ons leven verloopt ook in datzelfde ritme, met een logische, organische volgorde van dingen. Als we ons daar meer van bewust zouden zijn en dit ritme zouden volgen, leven we gezonder en meer in harmonie. Het is ons natuurlijke levensritme. Dan zijn we aangesloten op onze creatieve stroom.’ Marcel haalt regelmatig zijn leermeester Jaap Voigt aan. ‘Deze wijze man zegt dat leven in het ritme van de seizoenen noodzakelijk is in deze tijd die gekenmerkt wordt door turbulentie en versplintering. Er ligt in onze samenleving nadruk op groei. In de natuur groeit ook niets eindeloos door. Er is een ritme van expansie (lente en zomer), van contractie (herfst en winter) en van stilte (25 december-6 januari). En dan begint de cyclus opnieuw. Wij mensen functioneren eigenlijk precies hetzelfde. Vaak wordt die fase van naar binnen keren, de uitademing, de contractie vergeten in deze hectische tijd.’
Ademen heeft ook een ritme
Marcel neemt de ademhaling als voorbeeld. De inademing vergelijkt hij met de expansiefase. De lucht wordt ingeademd, komt op het hoogste punt en het lijf laat de lucht dan weer los (contractiefase). Daarna is er een moment van rust (stilte) voordat de cyclus weer begint. ‘Als mensen de contractiefase vergeten omdat ze zo gefocust zijn op alleen maar groeien, blijven ze metaforisch gezien alleen maar inademen en happen steeds meer lucht erbij tot het echt niet meer lukt. Dan knappen ze.’
Kiemen leggen in de stilte
‘Het jaar is verdeeld in verschillende fases. De lente en zomer gaan over groei, de herfst en winter over naar binnen keren. De periode tussen 26 december en 6 januari vormt de fase van stilte. Dit noemen we de 12 heilige nachten, waarin de mal die de blauwdruk vormt voor het komende jaar ontstaat. De kiemen worden daar gelegd. In de lente gaan de zaadjes groeien die geplant zijn. Dit kunnen ideeën zijn, gedachtes of gevoelens die je leert beheersen. In de zomer komt dit alles tot volle bloei. In de herfst worden deze opgedane ervaringen verwerkt en gekneed. In de winter gaat dit proces verder met de evaluatie en vormgeving. En in de stilte aan het eind van het jaar komt alles samen. Deze fase gaat over eenheid en worteling.’ Marcel laat de deelnemers een filmpje zien waarbij er een zaadje geplant wordt, en ze kunnen zien hoeveel er de eerste tijd nog onder de grond gebeurt. De wortels gaan eerst groeien, steeds dieper naar beneden de grond in. Pas daarna gaat de plant naar boven, naar buiten. Pas dan is er zichtbaarheid.
Als je meer leeft in het ritme van de seizoenen is de centrale vraag: Hoe komen de seizoenen door mij heen? Wat betekent het om te zaaien, te wortelen, tot bloei te komen? Maar ook hoe voelt het om kaal te worden, te zijn? De deelnemers worden uitgenodigd om daarop te reflecteren aan de hand van hun eigen leven. In groepjes gaan ze aan de slag met deze vragen. Ook dit is niet voor iedereen een dagelijkse bezigheid. Maar de vragen hebben duidelijk wel iets losgemaakt; mensen aan het denken gezet.
De indeling in seizoenen
Het licht is de basis voor de seizoensindeling die Marcel hanteert. Het is een andere verdeling dan de culturele indeling die wij kennen van de kalender.
Lente: 4 februari-4 mei hoogtepunt: 21 maart
Zomer: 4 mei-4 augustus hoogtepunt: 21 juni
Herfst: 4 augustus-4 november hoogtepunt: 21 september
Winter: 4 november-4 februari hoogtepunt: 21 december
Ḿarcel: ‘Het hoogtepunt betekent dat de naar buiten (zomer) of naar binnen (winter) gerichte energie dan maximaal is. Als je dit ritme volgt, leef je in een organische levensstroom. De fases glijden in elkaar over. Deze stroom voedt je ziel. Het is een cyclisch proces.’
Is er nog wel ruimte voor vernieuwing is dan de vraag? Marcel vertelt dat een belangrijk aspect de bewustwording is. Als mens kan je jezelf de vragen stellen: Wat wil er geboren worden? Wat vernieuwt zich in jou? Wat is er geplant en wil zichtbaar worden? Ook de deelnemers gaan met deze vragen aan de slag. In groepjes van twee geven ze elkaar een inkijk in de processen van het afgelopen jaar. Het is tenslotte herfst en dat is de periode om dingen op te halen uit het eerste half jaar. Want lente en zomer gaan over potentie en de herfst en winter gaan over vormgeving. Je verwerkt alle ideeën, gedachten en plannen en de potentie van eerder komt in verschillende kleurrijke vormen terecht.
September/oktober
We zitten nu in de herfst. De dagen worden korter. Het is alweer donker om 7 uur. Tijd om de balans op te maken. Dit is de periode van het volwassen worden. Het oogsten. Het uitademen. Deze fase gaat over waarden. Wat vind jij belangrijk? Wat geeft waarde aan jouw leven?
Samenvattend zegt Marcel: ‘Leven en werken, geïnspireerd door het jaarritme van de natuur, biedt veel voordelen. Het houdt je aangesloten bij de creativiteit, het sluit aan bij de energievoorraad, bij het aanwezige licht, bij het principe van expansie, contractie en stilte. Deze beweging kan niet alleen een leidraad zijn voor individuen, maar ook voor organisaties. Dit organische ritme kan heel goed de grondtoon zijn van de bedrijfsvoering.’
Nature does not hurry, yet everything is accomplished.
Deze uitspraak van Lao Tzu is een inspiratie voor Marcel. Evenals het boek Leven & werken in het ritme van de seizoenen van Jaap Voigt.
Als afsluiting van de presentatie laat Marcel een fragment zien van de overleden prof. dr. Paul de Blot, hoogleraar spiritualiteit aan de Business University Nyenrode waarin hij spreekt over dankbaarheid. Een prachtig inspirerend einde waarbij hij een lans breekt voor het opschrijven van een dagelijkse mooie her-innering. ‘Het geheugen is verstandelijk, de herinnering is met je hart. En daarbij stilstaan, maakt je gelukkig.’ En uit eigen ervaring weet ik dat dit advies werkt…
Het verhaal van Marcel Tjepkema is geïnspireerd op het werk van Jaap Voigt.
.
Met dank aan Marcel Tjepkema en Anneke Gilsing van Schrijflust (redacteur en schrijfster), de schrijfster van deze blog,
.
.
.
De blog is geïnitieerd door Mind&Health
.
.
.