STEL NOU EENS DAT…?
Stel nou eens dat…?
Deze vraag is misschien wel de belangrijkste vraag die we onszelf kunnen stellen en maakt ongekende mogelijkheden in ons wakker. Zeker wanneer het om het bereiken van onze doelen gaat. Hans Koeleman, tweevoudig olympiër en ‘ambassadeur van de expansie’, vertelt ons waarom. Tijdens de 36ste Masterclass van Mind&Health neemt hij ons mee in zijn verhaal vol avonturen, anekdotes en inzichten. Een man met een missie en een storyteller pur sang.
I have seen things, you people wouldn’t believe. Dat zijn de woorden van Roy Batty (Rutger Hauer) in een fragment uit de film Blade Runner, waarmee Hans de toon van de avond meteen zet. Het is precies wat hij ook wil kunnen zeggen, wanneer hij ooit op zijn sterfbed ligt. Maar volgens mij kan hij die woorden nu al gerust uitspreken, want als ik het goed begrijp is er weinig wat hij nog niet heeft ondernomen én bereikt. Hans is een man die altijd over zichzelf heeft weten heen te springen en daar ook enorm van geniet. Vooral dat laatste is zijn kracht.
Of het nu in de sport, de zakenwereld of het theater is, in alles geeft hij zich compleet en volledig. En dan heb ik het nog niet eens over zijn werk als consultant en spreker. Het enthousiasme spat van hem af, terwijl hij vanavond eigenlijk nauwelijks beweegt. Sterker nog, hij zit – nogal ongebruikelijk – op een robuust stuk hout. Het zorgt voor een intieme sfeer en een bijna kampvuur-achtige setting; Hans als het grote, brandende vuur met als doel de vlam in een ieder om hem heen te ontsteken.
Honger als motor
De noodzaak van honger in een wereld van overvloed. Dat is het thema van deze avond. Hans: ‘Jullie horen waarschijnlijk van alles over gezond eten: niet te vet, niet te zoet, niet te zout, groente en fruit… En dan komt er ineens een man voorbij die zegt dat je ook nog eens honger moet hebben!’ Hij licht het direct toe: ‘In ons overvloedige leven is er letterlijk geen hond meer die honger heeft. Maar brengen onze goed gevulde buiken en al het comfort ons dat geen waar we werkelijk naar op zoek zijn?’ Volgens Hans is het een doodlopende weg. We vallen erbij in slaap.
De andere weg echter is die van groei. En daarvoor is honger nodig. Niet zozeer de honger vanwege een knorrende maag, maar eerder door een zekere leegte binnenin ons; in ons ‘zijn’ – onze ziel, zo zou je kunnen zeggen. Het soort honger dat met geen eten, drank, materie of met wat dan ook buiten jezelf te stillen is. Wezenlijke voldoening kan daarom alleen maar van binnenuit komen, opgewekt door een diep verlangen – een honger – om boven ons persoon uit te stijgen en zo met het leven – als het ware – samen te vallen. Alles wat je vanuit die honger onderneemt, is een extensie van jezelf.
Niet bovenbegaafd, wel olympisch
Zelf zette Hans zijn eerste schreden in de sport met voetballen. Toen bleek dat hij vooral heel snel kon rennen, werd hardlopen zijn ding. Later werd hij opgemerkt door een Amerikaanse universiteit, die hem een studiebeurs aanbood. Op die manier kon hij zijn studie geschiedenis met zijn atletiek ambitie combineren. Toen hij vertrok, had hij geen idee dat hij pas vijftien jaar later zou terugkeren.
Hans: ‘Het leven in Amerika heeft mij ondernemend gemaakt. Ik heb zowel aan de oostkust als aan de westkust gewoond. Dit land was voor mij één grote uitdaging met zijn overweldigende natuur en weidsheid. Het uitzicht op de bergen zorgde ervoor dat ik er vaak op uittrok om te kamperen. Het hoogtepunt van mijn verblijf in de States was zonder meer ten tijde van de Olympische Spelen, waaraan ik twee keer deelnam in respectievelijk 1984 en 1988. Om even deel uit te mogen maken van zo’n grote groep gemotiveerde mensen, in de kracht van hun leven, was de ultieme ervaring. Dat ik dit had bereikt, terwijl ik in feite niet bovenbegaafd was, leerde me dat álles mogelijk is. Als je het maar echt wilt en op zoek blijft naar de mogelijkheden.’
Mindset is alles
Dit inzicht werd bij hem versterkt toen hij na zijn studie bij Nike ging werken. ‘Het had natuurlijk weinig met geschiedenis te maken, maar ze boden me an offer I just couldn’t refuse,’ benadrukt hij. ‘Ik heb er nooit één seconde spijt van gehad en ik heb er nog meer geleerd over hoe bepalend je mindset is. De gemiddelde Nike-medewerker gaat alles aan en niets uit de weg. Daar waar anderen een bepaalde kant opgaan, nemen zij een afslag verder. Ze zijn altijd bezig met het ontdekken van het onvoorspelbare. Net zoals Apple zijn ze groot geworden door hun rebelsheid en voortdurende honger. Dé perfecte schoen is er niet, evenmin als dé perfecte computer! Deze houding houdt hun wakker en alert op het tijdig herkennen van nieuwe kansen.’
Honger is dus nodig om als individu te kunnen groeien, maar ook als organisatie. Hans geeft een paar duidelijke voorbeelden van bedrijven die dachten dat ze wel achterover konden leunen, in de veronderstelling dat ze de beste waren. Ze waren letterlijk in slaap gevallen en konden niet inspelen op de snelle veranderingen en ontwikkelingen in de markt. Philip Morris, Kodak en Nokia, maar ook Vroom & Dreesman kunnen hierover meepraten. IBM deed het overigens wel goed. Zij zagen nog net op tijd in dat ze de slag om de computer niet meer konden winnen en gingen zich vervolgens specialiseren in programmering. ‘Binnen een bedrijf heb je maar één goede leider nodig,’ benadrukt Hans. ‘Een visionair met de juiste combinatie van onder andere empathie en creativiteit. Iemand die niet alleen anders kan denken, maar ook daadwerkelijk actie onderneemt.’
Crisis en tijdsdruk
Wat voor een individu en organisatie geldt, kan ook een land overkomen. Hans noemt het voorbeeld van het Spoetnik-moment, toen Rusland in 1957 de eerste onbemande ruimtevlucht organiseerde. ‘Amerika had het niet aan zien komen en werd ingehaald. Totdat John F. Kennedy in 1961 verkondigde: ‘Wij gaan naar de maan!’ Het was voor hem een metafoor, een boodschap aan de wereld dat Amerika weer voorop zou gaan lopen. Zo werden ze gedwongen nieuwe dingen uit te vinden.’
Het is de combinatie van crisis, tijdsdruk en de opperste mindset van ‘alles is mogelijk’ die tot ingenieuze ideeën leidt. De crisis zorgt voor de noodzaak van verandering, de tijdsdruk werkt als een soort hogedrukpan – die meer energie genereert en de mindset is als een stevig touw waardoor de energie wordt voortgetrokken.
Ter illustratie doet Hans een experimentje met twee (dappere!) aanwezigen. Ze krijgen een papiertje in hun hand met daarop een paar woorden. Hans geeft ze de opdracht om deze zo snel mogelijk aan ons – het publiek – over te brengen. Hierbij mogen ze echter niet praten. Wat gaan ze doen? Iedereen wacht met spanning.
Ze beginnen – ‘à la het bekende spelletje Hints’- met het uitbeelden van wat er staat. Na wat grimassen, dansbewegingen en vingerwijzingen raden we het al snel. Het ging om de woorden vijf dansende apen. Zo lastig was het niet.
Maar als Hans had gezegd dat ze maar twee seconden de tijd hadden gehad, hadden ze zeker iets anders moeten verzinnen. Wát hadden ze dan gedaan?
Het blijft even stil. Dan verfrommelt Hans het papiertje tot een propje en gooit het naar de zaal. Hij had immers alleen gezegd dat ze niet mochten praten… Je moet er maar opkomen. Het werd me weer eens overduidelijk hoe eenvoudig en dichtbij de oplossing meestal is, terwijl we het vaak te ingewikkeld maken of gewoon maar weer Hints gaan spelen.
Kinderlijke nieuwsgierigheid
De meeste mensen leven voortdurend vanuit het verleden dat ze – vaak onbewust – projecteren op het heden en de toekomst. Vanuit die automatische pilotenstand beland je als het ware in een groef, waardoor je niet veel verder komt. It is the routine that’s killing us. Het heeft daarom ook geen zin om naar het oude probleem te blijven kijken of te analyseren wat er allemaal is fout gegaan. Daarmee raak je alleen maar verstrikt in het web van al je gedachten. De kunst is om te kijken naar en vooral te vóelen wat er wél mogelijk is. Met een zo open mogelijke geest. Zoals een nieuwsgierig kind dat altijd op zoek gaat naar nieuwe dingen om te ontdekken. In het boeddhisme spreekt men daarom ook van een beginner’s mind. Hans: ‘Durf jezelf uit te dagen en bedenk uitkomsten die je nauwelijks voor mogelijk houdt. Leg de lat hoog en stel je eens voor dat ‘dit’ of ‘dat’ gebeurt! Wanneer je bewust bepaalde positieve voorstellingen maakt, zet je hiermee de energie in beweging en word je voortgetrokken door iets waarvan je soms zelf niet eens weet wat het is.’
Later leest hij ook een aantal bladzijdes voor uit zijn laatste boek Olympiërs dat hier treffend bij aansluit: [‘…Eens renden we over rode heuvels, in Amerika, niet te stoppen zo hard, renden wij langs moerassen, onder bedwelmende lila seringen. Snakkend naar adem…Wat was het wat jou en mij in beweging hield, alert maakte en altijd nieuwsgierig naar wat er voor ons lag? Dat het altijd mooier en sneller kon? Dat er morgen altijd iets beters op ons wachtte? Ontdekkingsreizigers? Maar op weg naar wat? Daar hadden we het nooit over…] […Het is in ieder geval verder weg dan de hoek van de straat, want daar wil de echte reiziger niet blijven. En wij ook niet…’]. Hij blijkt ook nog eens een begenadigd schrijver te zijn.
De magie van Misogi
Tenslotte eindigt Hans de avond met een uitleg over Misogi. Wanneer ik dit woord google, zie ik dat het van oorsprong een Japans ritueel voor loutering is. Het staat voor ‘zuivering van lichaam en geest’. Hier gaat het in ieder geval om een fysieke uitdaging die je jezelf stelt – en wel van dien aard dat er een grote kans bestaat dat het niet lukt. De bedoeling van deze queeste is dat het je voorbij je grenzen trekt, waardoor je in alle opzichten wordt verrijkt. Het moet voorkomen dat je weer in je ‘status quo denken’ vervalt. Je kunt een eigen Misogi voltooien of deze samen met een team volbrengen.
Sinds twee jaar organiseert Hans het Dark Sky Running Camp, waar men twee tot vier uur over de nachtelijke (en donkerste) stranden van Terschelling rent. In het holst van de nacht kan men dan ervaren hoe het voelt wanneer je hersenen de rustgevende thèta-golven aannemen en tegelijkertijd de runner’s high intreedt. Een wat mij betreft nog ongekende biochemische cocktail. Hier zou ik best wel mijn Misogi van willen maken!
‘Alles wat ik jullie vanavond heb verteld is overigens geen pleidooi voor een onverantwoordelijke leefwijze en als een malloot allerlei zaken te ondernemen,’ besluit Hans zijn verhaal. ‘Het is eerder bedoeld om je eigen kracht te ontdekken en te voelen in hoeverre je je grenzen kunt verleggen. Want het zou toch jammer zijn wanneer je met spijt op je sterfbed ligt omdat je niet echt voluit hebt durven leven. Dus waar ben je toe in staat? Wat beweegt je?
Er is niets wat zoveel zelfvertrouwen geeft als het volbrengen van je Misogi. Peter Kuijper kan dit alleen maar beamen. Inmiddels heeft hij 21 (!) marathons op zijn naam staan. Ook Mind&Health is uit die honger voortgekomen en zijn honger is nog lang niet gestild.
‘De mens is van nature eerder een overlever dan een innovator,’ stelt Hans op het laatst nog eens nadrukkelijk. ‘Want waarom zou je weer terug de heuvel oplopen, wanneer je ook lekker met een drankje bij je kabbelende beekje kunt blijven luieren?’
Ja waarom ook eigenlijk, vraag ik me af. Maar ik weet inmiddels dat naast het overlevingsmechanisme, ook een expansief mechanisme in de mens werkzaam is. En wanneer je dat eenmaal de kans geeft, ga je vanzelf voelen wat dat met je doet. Dan wil je alleen nog maar vooruit. Just Do It!
Met dank aan Hans Koeleman, ex-
De blog is geïnitieerd door Mind&Health en geschreven door Roxane Catz
Ben je benieuwd naar het boek van Hans Koeleman? Lees dan: